We zijn inmiddels gewend aan jongeren die rondscheuren op een fatbike. Veel mensen storen zich hier aan. Het is het gesprek van de dag en zelfs in het wekelijkse vragenuur in de Tweede Kamer is het een hot item. Ook in onze gemeente ontkomen we er niet aan en zien we dat er steeds meer dikkebanden fietsen in het straatbeeld verschijnen met jonge bestuurders die te hard rijden en verkeersregels niet in acht nemen. Het is niet de vraag of er ongelukken gebeuren, maar meer afwachten wanneer er weer iemand naar het ziekenhuis moet worden afgevoerd. Het is dan ook tijd voor bezinning.

Vet die fatbike
Het is een absolute hype onder de jeugd.Logisch wanthoe leuk is het dat je lekker kan scheuren met je haren door de wind en ook nog een vriend of vriendin op je buddy zit kan meenemen. Niet zelf trappen tegen de wind in op een traditionele fiets, maar met trapondersteuning hoge snelheden halen. Bovendien hoef je niet eens een helm te dragen of rijbewijs te halen, wat op een brommer wel moet. En snelheid is nu eenmaal leuk als je jong bent. Die fatbike is gewoon heel vet ook al is het misschien geen bike! Jongeren, die zo een stoere fiets bezitten, vinden dat al die oude zuurpruimen ten onrechte dit pleziertje van ze willen afnemen.

Wegpiraten
Het klopt dat veel volwassenen het onbegrijpelijk vinden en zich eraan ergeren dat de jeugd op deze vaak zwarte monsters met dikke banden door de straten en over fietspaden mogen scheuren. Volgens hen hebben deze wegpiraten waarschijnlijk nog nooit gehoord dat rechts voorrang heeft. Vaak ook nog met oordoppen in en met ’n mobieltje in de hand tijdens het rijden.  

Soms 60 kilometer per uur!
De fatbike wordt verkocht als een fiets met trapondersteuning en de sticker geeft aan dat de fiets 25 km kan, maar eenmaal opgevoerd gaat deze “fiets” net zo hard als een brommer. Een topsnelheid van  40 km is geen uitzondering en de 60 km per uur wordt soms ook aangetikt. Dat is gevaarlijk, en daarom ook verboden. Levensgevaarlijk, zeggen deskundigen.

Tijd voor actie
Er komen nu wel steeds meer geluiden dat er echt iets moet gaan gebeuren. Veilig Verkeer Nederland snapt niet dat deze fatbikes nog als fiets verkocht mogen worden. Zij willen dat er direct actie wordt ondernomen. Een meerderheid in de Tweede Kamer heeft aangegeven dat er een minimumleeftijd voor fatbikes moet komen en ook is er een roep om het invoeren van een helmplicht. Maar dat lijkt allemaal niet zo snel en simpel via de huidige wet- en regelgeving op te lossen.

In bescherming nemen
De jeugd zal al deze aandacht gericht tegen hun speeltjes niet leuk vinden, maar eigenlijk zouden zij er blij om moeten zijn. De maatschappij – dat zijn wij – willen ze gewoon in bescherming nemen tegen zichzelf. Zij hebben geen idee wat voor risico zij nemen en dat hun leven van het ene op andere moment in een drama kan veranderen of nog erger: eindigt. Ook hun ouders hebben vaak geen idee op wat voor gevaar ze hun kinderen laten rondrijden en wat de consequenties kunnen zijn. Maar hoe leg je dat nu goed uit?

Campagne tegen opvoeren
Vorige week is er ook een landelijke campagne gestart tegen het opvoeren van elektrische fietsen met als slogan ‘’t kan hard gaan’. Deze campagne heeft 2 doelen: de regels worden nog eens uitgelegd  én de risico’s worden benadrukt. Het kan ook financieel behoorlijk pijn doen, want: bij een ongeval ben je niet verzekerd en dan mag je duizenden euro’s uit eigen zak betalen. Dat kan dus hard gaan. De boetes zijn ook niet mals, namelijk € 310.- voor het rijden op een opgevoerde fiets. Bij een 2^e aanhouding betaal je niet alleen die boete, maar word je voertuig ook ingenomen. Daarnaast kan iedereen boven de 12 jaar hiervoor een strafblad krijgen.

Letselschade neemt schrikbarend toe.
Misschien is het beter het gevaar te onderbouwen met schrikbarende cijfers zoals die van juridisch dienstverlener DAS die het aantal letselzaken met fietsers vergeleken met vorig jaar met 15% zag stijgen in de eerste drie maanden van 2024. Vanaf 2019 tot aan 2023 nam het aantal ongelukken met bijna 25% toe. Vorig jaar verongelukten 270 fietsers, in 2022 waren dat er zelfs 290. En 76.400 fietsers raakten gewond, van wie bijna 49.000 met ernstig letsel.

Met eigen ogen zien
Maar cijfers zijn maar cijfers -en ook pijn in de portemonnee schrikt niet genoeg af. Eigenlijk zou men met eigen ogen moeten zien wat de gevolgen kunnen zijn van een fietsongeluk. Daar kan Marlies Schijven wel over meepraten. Zij is hoogleraar chirurgie bij Amsterdam UMC. Zij, en haar collegae, zien dagelijks de ellende van fietsongevallen, en met name die waarbij fatbikes betrokken zijn.

Dagelijks slachtoffers fietsongevallen
Als ik haar vraag of zij zich ook stoort aan de gevaarlijke ontwikkeling m.b.t. fatbikes is haar antwoord duidelijk en zegt zij; “Je ergens aan storen is één ding, maar de ellende ervan zien is echt iets anders. Want ja. bijna dagelijks zie ik op de chirurgische overdracht de ellende van ongelukken met elektrische fietsen voorbijkomen. Hierbij is opvallend vaak een jong persoon op een fatbike betrokken. En niet alleen van mensen die zelf op zo’n fiets zitten zijn slachtoffer; zeker zo vaak van mensen die er door ‘onderuitgefietst’ zijn. “

Dit gun je niemand
Zij vervolgt haar verhaal; “Ik fiets elektrisch, en draag een fietshelm. Gewoon omdat dit veel veiliger is, een fietsongeluk zit immers in een klein hoekje. En geloof mij: een ongeluk uit deze categorie gun je echt niemand. Niet de fatbike-fietser, en zéker ook niet het leed bij degene (en diens familie) die erdoor aangereden wordt.” De professor geeft aan dat zij er met haar (fietshelm-)hoofd echt niet bij kan dat de politiek hier niet snel iets aan doet. Ze zegt; “ Wáárom is het nou zo moeilijk om met elkaar af te spreken dat mensen op een fatbike, en wat mij betreft ook de gewone elektrische fiets, een helmpje dragen? En daarbij iedere (!) elektrische fiets die harder gaat dan 25 km/uur, verbieden en innemen.”

‘aankomende donoren’
Zij hoopt dat er vanuit de politiek snel maatregelen genomen worden.  Misschien komen de vervaarlijke, op een opgevoerde fiets zittende fatbike-fietsers, dan weer van hun onwenselijke bijnaam in de zorg af; te weten: ‘aankomende donoren’. Zij weet dat dit scherp is en misschien gek klinkt uit de mond van een zorgmedewerker, maar dat dit ook een pijnlijk -en serieus te nemen-maatschappelijk signaal is. Hier kan niet genoeg aandacht voor zijn, en elke publicatie hierover is dan ook goed en daarom werkt zij graag mee aan dit artikel. Elk onnodig slachtoffer is er één teveel!

Er is hoop vanuit Den Haag
Vanuit Den Haag liet Minister Barry Madlener (Infrastructuur en Waterstaat) weten dat hij bereid is om alle maatregelen tegen fatbikes, die een meerderheid van de Tweede Kamer aan hem voorlegt, in overweging te nemen en zo mogelijk uit te voeren. Toch is dat niet eenvoudig. Een leeftijdsgrens van 12 jaar is volgens hem onuitvoerbaar. De legitimatieplicht geldt immers pas vanaf 14 jarige leeftijd. Madlener geeft bovendien aan dat maatregelen ‘grote consequenties’ kunnen hebben en er goed overwogen besluiten genomen moeten worden. 

Helmplicht
Juridisch onderscheid tussen fatbikes en elektrische fietsen is volgens Madlener ook moeilijk te maken. Dat zou betekenen dat een helmplicht dan voor álle e-bikegebruikers geldt. Een andere optie, om de helmplicht tot een bepaalde leeftijd te verplichten, vindt de minister een interessante gedachte, maar hij wijst ook op ongelukken met ouderen op elektrische fietsen. Dus een helmplicht voor iedereen op een elektrische fiets zou wellicht helemaal geen slechte oplossing zijn om fysieke schade én letselschade te voorkómen.

Niet gek
Helaas willen veel fietsers niet aan het dragen van een helm. Men vindt het ongemakkelijk of voelt zich voor gek rijden. Maar juist het níet dragen van een helm op een fiets met hoge snelheid zoals een e-bike, fatbike, speedpedelec of wielrenfiets is gek. Het letsel dat ontstaat bij een val of botsing met snelheid, is vele malen erger dan op een ‘gewone’ fiets. Het is gewoon een kwestie van wennen.

Alles went
En gelooft u mij dat alles went, want toen op 1 februari 1975 het dragen van een helm voor bromfietsers in het verkeer verplicht werd was ik onbezonnen jongere ook niet blij dat ik mijn lange haren onder een helm moest verbergen. Later vond ik mijn supersonische integraal helm weer super stoer en was het een statussymbool. En ja, ik ben ook een keer onderuit gegaan en toen was mijn helm stuk, maar mijn hoofd was onbeschadigd en daar heb ik nog jaren veel plezier aan mogen beleven. Dus gewoon opzetten die helm. Je bent toch niet gek?! En je hebt altijd nog de keuze voor een gewone, ‘slome’ fiets.

Mijn bescheiden mening
Omdat iedereen wel wat vindt van de fatbike-problematiek wil ik mijn bescheiden mening ook nog aan u meegeven voor een mogelijke oplossing. Wat mij betreft: brommerrijbewijs, helmplicht, en 16+, en maximum snelheid gelijk aan die van brommers. De elektrische fiets is naar mijn mening namelijk in alle opzichten de nieuwe brommer en het maakt niet uit wat je leeftijd is, want ook een ouder persoon loopt dezelfde risico’s in het verkeer. Niet dat ik het idee heb dat mijn mening enige invloed heeft, maar ik bedoel het gewoon goed en wil dat niemand zijn leven op het spel zet. 

Foto’s: aangeleverd door Ministerie van infrastructuur en waterstaat