Uithoorn – Meer dan 50 bezoekers kwamen vrijdag 22 november naar De Schutse naar de lezing van psycholoog Huub Buijssen over populisme. Een – soms persoonlijk – verhaal over waarom mensen zich aangetrokken kunnen voelen tot politici met een populistische agenda. Buijssen begon zijn lezing met de vaststelling dat wat een mens bereikt in het leven altijd te maken heeft met geluk of pech: waar stond je wieg, in welk land, in welke omstandigheden ben je opgegroeid en welke mensen ben je op je pad tegengekomen. Kortom het is toeval dat je geluk of pech hebt, in tegenstelling tot dat wat populisten ons willen doen geloven. Vervolgens vertelde Buijssen dat populisme staat voor: terug naar vroeger willen: naar de goeie ouwe tijd. Terug naar de gulden, terug naar Nederland zonder EU, terug naar Nederland zonder Islam…. Maar die ouwe tijd is in wezen veel minder goed dan we ons herinneren: ons geheugen ‘filtert’ namelijk onze herinneringen en houdt positieve herinneringen veel beter vast! Zo werkt ons brein. Buijssen besprak hoe populistische politici altijd  hameren op problemen, deze extreem uitvergroten en daar dan een schuldige of zondebok voor aanwijzen. Ze verleiden aanhangers met eenvoudige oplossingen voor ingewikkelde problemen (Trump: “ik beëindig de oorlog in Oekraïne binnen 24 uur”, Wilders: “wij zorgen ervoor dat deze mevrouw volgende week geen extra zorgpremie meer hoeft te betalen”…). Ieder die de populist tegenspreekt wordt tot vijand verklaard! Ze pretenderen te weten wat het volk wil.

Aangesproken
Veel mensen voelen zich door hen aangesproken. Hoe komt dat? Daar had Buijssen een duidelijke verklaring voor: populisten praten in eenvoudige taal, vaak ook nog met een boze enigszins agressieve ondertoon, bewust ontdaan van elke vorm van gemanierdheid. Dit gedrag komt bij mensen over “als de ongezouten waarheid”, dat wil zeggen; zij zeggen waar het op staat. Volgens Buijssen huist er in ieder van ons enigszins een populist. Maar wat er precies gezegd wordt lijkt er minder toe te doen: feiten, regels, wetten moeten vaak wijken voor de wil van de populist. Populisten mikken op de angst en het zich niet erkend voelen door mensen. En dit laatste moeten andere politici zich aantrekken.

Vormt populisme nu echt een risico? Daar was Buijssen helder over: ja, populisme vormt een risico voor onze democratie. Ze holt de democratie uit met het niet zo nauw nemen van de feiten, met hun vijandigheid tegenover parlement, rechters en media, met het ophitsen i.p.v. de dialoog zoeken. Een goed advies: blijf in gesprek met elkaar, vriendelijk en oprecht geïnteresseerd. Luister naar elkaars verhalen, ga niet in discussie, maar geef blijk van wat jij belangrijk vindt.

Foto: aangeleverd