Door Joke van der Zee
Aalsmeer – “Dit is een boek voor vrouwen én voor mannen”, aldus een aanbeveling voor het nieuwste boek van Suzanna Jansen: ‘De Omwenteling of de eeuw van de vrouw’. Eerder schreef Jansen ‘Het pauperparadijs’ dat met de nu 70e druk een ware bestseller werd. De aanbeveling ‘ook voor mannen’ kwam niet erg aan bij het Aalsmeerse publiek, dat woensdagavond 20 maart nagenoeg uit vrouwen bestond.
De auteur was op uitnodiging van KCA en Bibliotheek Amstelland naar de Oude Veiling gekomen, in het kader van de Boekenweeklezing. De paar mannen die (toch) naar de lezing waren gekomen werden – net als de vrouwen natuurlijk – getrakteerd op een verbluffend inkijkje in het leven van de (huis)vrouw in vroeger tijd en de ontwikkeling die de positie van de vrouw doormaakte tot aan de huidige tijd.
Nu was bij menigeen wel bekend welke positie de vrouw pakweg een eeuw geleden had. Eigenlijk een drukbezette manager die tot wel 200 (!) taken tot haar werkzaamheden mocht rekenen. Onderzocht is dat dit zo’n 62 uur per week in beslag nam. Het huishouden bestieren, de zorg voor kinderen en man, het huishoudbudget, de boodschappen, koken, het sociale leven op peil houden en allerlei andere klusjes die er nog bijkwamen: het was hard werken geblazen. Zeker, elektrische apparatuur vergemakkelijkte sommige werkzaamheden, maar dan nóg kreeg de vrouw een flink takenpakket. Het was (daarom) ook niet vreemd dat ongeveer halverwege de vorige eeuw sommige vrouwen/moeders er een maand of wat tussenuit gingen, naar een rusthuis.
Jansen beschrijft in haar boek het leven van haar moeder, Betsy (1922), die zoals veel andere vrouwen in haar tijd stopte met werken toen zij trouwde. Opleiding en ambities ten spijt: het gros van de gehuwde vrouwen kon naar een carrière fluiten. Er was een tijd dat de man gewoon – wettelijk – de baas van het gezin was en alles in het werk moest worden gesteld (met de nadruk op ‘werk’) om hem een zo prettig en succesvol mogelijk leven te bezorgen. Natuurlijk voeren zijn echtgenote en kinderen er wel bij, maar geen mens had tot 50 jaar geleden het idee dat de vrouw net zo goed kostwinner zou kunnen zijn.
Erger nog: wie vroeger trouwde werd ‘handelingsonbekwaam’, de man handelde, de man mocht stemmen en oh ja, de man was ook de baas in de slaapkamer. Jansen vertelde over een boekje dat vroeger voor de pasgehuwde vrouw bestemd was en waar onomwonden in stond dat de huwelijkse plichten ook inhield dat seks niet geweigerd mocht worden.
De lezing van de ‘Omwenteling’-schrijfster maakte de tongen los. Menig toehoorder herkende er veel in. Blij was iedereen uiteraard met de grote veranderingen die sinds de afgelopen eeuw zijn gebeurd. Toch kende een aantal vrouwen nog voorbeelden van nog niet zo lang geleden: ongelijkheid op de werkvloer, in salaris maar ook bijvoorbeeld bij pensioeninstanties. In het gedicht van dorpsdichter Marcel Harting, die in de pauze optrad, stond een treffende zin die aangeeft dat ondanks de ‘omwenteling’ een vinger aan de pols altijd nodig blijft: “Hoe geëMANcipeerd zijn we eigenlijk?!”