In Nederland leven meer dan een miljoen mensen onder de armoedegrens. De Voedselbank helpt een deel van deze mensen om ze tijdelijk te voorzien van voedselpakketten. Om de klanten van eten te kunnen voorzien, werken ze samen met bedrijven, instellingen, overheden en particulieren. Zo zorgen ze er samen voor dat armoede wordt bestreden. De bedoeling is om de zelfredzaamheid van de klanten te vergroten en ze een steuntje in de rug te geven. Uiteindelijk doel is om te zorgen dat de mensen weer op eigen benen kunnen staan. Maar dat gaat niet allemaal zomaar en vanzelf en daar komt heel wat bij kijken. In dit artikel wil ik inzoomen op het logistieke proces en de inzet van vrijwilligers.

Voor wie?
De voedselbank is er voor mensen en gezinnen die financieel moeilijk rond kunnen komen en onvoldoende geld hebben om dagelijks eten te kopen. Oorzaken zijn verlies van werk, schulden, ziekte, alleenstaande ouders of andere persoonlijke en economische omstandigheden. De voedselbank fungeert als een sociaal vangnet voor deze groepen, door tijdelijk te ondersteunen met o.a. voedselpakketten totdat hun financiële situatie verbetert. Het is bedoeld om een stukje bestaanszekerheid te garanderen.

Tijdelijk
Het woord ‘tijdelijk’ wordt vaak benadrukt, omdat het doel is om onmiddellijke nood te verlichten en mensen te ondersteunen bij het vinden van een duurzame oplossing. Door hulp tijdelijk te maken, kan regelmatig worden beoordeeld wie echt in nood is en wie zonder hulp verder kan. Tijdelijke voedselhulp zorgt voor efficiënte en rechtvaardige inzet van middelen en moedigt mensen aan om hun situatie te verbeteren. Het biedt een noodzakelijke buffer in crisistijden, maar is geen permanente oplossing voor voedselonzekerheid.De

Organisatie
Het is mooi en nobel werk, maar om dit te kunnen doen  is er natuurlijk wel een organisatie nodig. Voedselbank Uithoorn-De Kwakel is één van de vele Voedselbanken in ons land. Zij bieden tijdelijke ondersteuning aan huishoudens in financiële nood door het beschikbaar stellen van een wekelijks af te halen pakket dat de eerste levensbehoeften dekt. Zij doen dit niet als een opzichzelfstaande organisatie. Ze zijn lid van de Vereniging van Nederlandse Voedselbanken en van het Regionaal Overleg Platform Noord-Holland. Daarnaast werken ze samen met omliggende voedselbanken zoals Voedselbank Aalsmeer, Voedselbank Haarlemmermeer en Voedselbank De Ronde Venen.

Wet en regelgeving
Er komt veel bij kijken tegenwoordig. Men moet zich aan wet en regelgeving houden en als het om voedsel gaat zijn daar natuurlijk ook allerlei regels voor. Zo worden hier bijvoorbeeld geen producten uitgedeeld die over de houdbaarheidsdatum heen zijn en hygiëne en gezondheid is van groot belang. Ook de privacy wetgeving is een belangrijk aandachtspunt. Zo zijn er nog veel meer regels die nageleefd moeten worden. Alles bij elkaar is het een hele klus om dit allemaal goed georganiseerd uit te voeren.

Vrijwilligers onmisbaar
De vrijwilligers zijn in dit hele proces de belangrijkste schakel.  Eén ding is dan ook duidelijk dat er zonder vrijwilligers geen voedselbank zou zijn. Er is niemand bij de Voedselbank Uithoorn-De Kwakel die een beloning ontvangt voor de werkzaamheden. Vrijwilligers zijn dan ook onmisbaar. Zo is er het viertallig bestuur dat contacten onderhoudt met het netwerk, zorg draagt voor de administratie en financiën en verantwoordelijk is voor het vrijwilligersbeleid. Een verantwoordelijke taak. Dan is er een team van ca. 50 vrijwilligers die zich wekelijks bezig houdt met de operationele werkzaamheden. Ik ga in gesprek met drie van deze helden.

Iets voor de medemens betekenen
Karin, Marian en Loek willen hun verhaal over hun motivatie en werk bij de voedselbank aan mij vertellen, maar een foto in de krant is niet nodig. Bescheidenheid siert de mens zullen we maar zeggen! Zij vertellen ieder afzonderlijk iets over hun motivatie om dit vrijwilligerswerk te doen en wat hun rol is.

Op mijn vraag hoe ze bij de voedselbank terecht zijn gekomen krijg ik verschillende antwoorden, maar er zit een algemene deler in hun verhaal. Het is vaak een moment in het leven van bezinning en een keerpunt in een professionele carrière. De oorzaak daarvan is divers en soms noodgedwongen, maar ook uit vrije keus. Pensioen is ook voor mensen een moment om vrijwilligers werk te gaan doen. wat ik er uit ventileer is toch vooral dat men iets sociaals wil gaan doen en wat betekenen voor de medemens. Dat deze keus vaak goed uitpakt blijkt uit het feit dat vrijwilligers vaak jaren bij de voedselbank dit mooie werk blijven doen.

Van stage tot vrijwilligster
Marian doet al ruim 10 jaar de intakegesprekken. Omdat ze in 2014 een carrière switch wilde maken ging ze de  opleiding schuld hulpverlening volgen. De Voedselbank was toen net in Uithoorn aan het opstarten. Zij heeft daar toen haar stage doorlopen en is daarna blijven hangen als vrijwilliger. Ze legt uit dat de intake zeg maar het voorportaal is om uiteindelijk voedselpakketten te kunnen ontvangen. Mensen melden zich aan of worden doorverwezen door instanties. De problematiek is divers en het zijn vaak persoonlijke verhalen.

Het minst fraaie bloempje
De motivatie van Loek om als chauffeur bij de Voedselbank aan de slag te gaan is wat mij betreft een mooi metaforisch verhaal. Hij verteld dat hij in 2014 vanuit Haarlem naar Santiago de Compostella is gaan lopen. In deze wandeltocht van bijna 2000 km kon hij goed nadenken wat hij ging doen met de vrije tijd in de rest van zijn leven. Hij zocht hiervoor zingeving. Het eurekamoment kwam op een vreemde, maar wel heel mooie manier en onverwacht. Tijdens zijn wandelingen plukte hij af en toe een bloemetje uit een groot bloembed wat hij passeerde. Toen hij voor de tweede keer een bloempje had gepakt bij het steeltje bleek dat hij het minst fraaie bloempje had geplukt. Dat deed Loek beseffen dat je misschien niet alleen maar moet kijken naar de mooie dingen, maar ook naar dingen die niet helemaal volmaakt zijn. Dit was een aanwijzing en heeft hem op het pad gezet om dit werkt te gaan doen. Bij terugkomst van de wandeltocht werd hij door een krantenartikel en een oud voetbalmaatje van VDO geprikkeld om zich aan te melden als vrijwilliger. Inmiddels zijn we bijna 10 jaar verder en is Loek nog steeds chauffeur bij de Voedselbank.

Zinvol werk
Karin is mede coördinator bij de uitgifte. In 2022 besloot ze zich aan te melden als vrijwilligster. Na jarenlang in drukke te hebben gezeten en daarnaast nog de mantelzorg te doen voor haar moeder en een tante  besloot zij het wat rustiger aan te gaan doen en wat meer te gaan genieten van het leven. Maar na een tijdje miste ze toch wel collega’s en wat zinnige invulling en zo kwam ze als vrijwilliger bij de Voedselbank uit. Vooral het feit dat er geen hiërarchie en managementcultuur heerst sprak haar aan. Het bevalt haar goed en zij vindt het dankbaar en zinvol werk en dat geeft voldoening, laat zij weten. Het is een mooi team waarmee ze werkt met prettige mensen die samen aan iets moois bijdragen voor de medemens. Het bracht haar ook wat ze zocht om vrijwilligerswerk te gaan doen.

De intake
Natuurlijk ben ik ook benieuwd wat ze als vrijwilliger doen en vraag de vrijwilligers om hier iets over te vertellen. Vrijwilliger Marian legt uit hoe de intake verloopt bij de Voedselbank. Mensen kunnen zichzelf aanmelden via de website of worden doorverwezen door instanties zoals maatschappelijk werk of de gemeente. Een intaker beoordeelt of zij in aanmerking komen voor een wekelijks voedselpakket, gebaseerd op inkomen, gezinsgrootte en vastgestelde normen. De hulp is tijdelijk met een maximum van drie jaar en wordt bij intake bekeken hoelang het voor een ieder afzonderlijk nodig is en tussentijds geëvalueerd.

Het werk van de intaker is verantwoordelijk en vertrouwelijk, omdat zij inzicht krijgen in de persoonlijke en financiële situatie van de cliënten. Dit helpt ook om weg te nemen. Marian merkt op dat er bij de cliënten ook vaak een stuk schaamte is en het een opluchting is om hun verhaal te kunnen delen, iets wat ze niet snel aan een buurvrouw zouden vertellen. Niemand gaat immers voor zijn plezier naar de Voedselbank.

Chauffeur
Loek straalt als hij over zijn chauffeurswerk vertelt. Hij rijdt meestal met een collega, wat het werk gezellig maakt. Hun dag begint met het ophalen van de auto en brood bij lokale bakkers. Daarna bezoeken ze supermarkten waar supermarktklanten producten kunnen doneren. Soms ligt er een flesje bier tussen de donaties, maar die nemen ze niet mee want alcoholische producten worden niet uitgedeeld bij een Voedselbank. De chauffeurs halen ook producten op bij lokale groente- en fruittelers en rijden op donderdag naar het centraal magazijn in Hoofddorp. Voedselbanken willen geen voedsel verspillen en daarom maken ze extra soms ook nritten om overschotten van andere regionale voedselbanken op te halen. Het werk vereist veel kilometers en een goed logistiek proces, zodat alle producten op tijd in de kratten zitten voor de uitgifte op donderdag.

De Voedselpakketten
Tot slot komen we dan bij het verhaal van de uitgifte van de voedselpakketten waar Karin een rol in speelt. Het proces vereist veel meer logistiek werk dan ze aanvankelijk dacht. Er komt veel bij de uitgifte kijken, zoals een stukje administratie en controle. Maar ook het vullen van de kratten is niet een generieke handeling.  De basispakketten komen uit Hoofddorp, waarna het uitgifte team extra producten toevoegt. Hier kijkt men specifiek wat er nodig is aan extra vulling. Zo zijn naast voedsel ook dagelijkse verzorgingsproducten zoals tandpasta, wasmiddel, deodorant en luiers belangrijk, omdat slechte hygiëne kan leiden tot sociaal isolement en gezondheidsproblemen. De niet-houdbare producten zitten nog niet in de krat en deze halen cliënten in de keuken op. De cliënten stoppen de spullen van de krat in de zelf meegenomen boodschappentas en gaan voldaan naar huis.

De uitgifte
De uitgifte is op donderdag en het uitgifteteam werkt dan in shifts, waarbij een groot team de kratten uitlaadt en klaarmaakt, de uitgifte verzorgt, en daarna opruimt en schoonmaakt. Na afloop drinkt het team samen iets en wisselt verhalen uit, variërend van leuke tot trieste ervaringen van de dag. De vrijwilligers vinden  het ook belangrijk om een luisterend oor te zijn en helpen de cliënten met geduld en respect. Dit alles om de klant en de medemens die het wat minder heeft een waardig gevoel te geven. Het is meer dan een afhaalpunt voor eten. Daarom stoppen ze er soms wel eens een bloemetje bij of iets extra’s voor de kinderen.

Leuke bezigheid in een gezellig team
Marian, Karin en Loek kunnen in hun enthousiasme nog uren door praten, maar ik wil het verhaal afronden. Ik concludeer dat er bij het werk van de Voedselbank veel komt kijken, maar het toch vooral door de vrijwilligers wordt ervaren als een leuke bezigheid in een gezellig team en het is natuurlijk dankbaar werk! Ze willen tot slot nog wel wat kwijt. Het lijkt allemaal is zo een vanzelfsprekendheid dat dit allemaal loopt zoals het loopt. Maar de realiteit is anders , want de Voedselbank is namelijk heel erg afhankelijk van donaties en giften. Ook zijn ze ook nog op zoek naar vrijwilligers dus als mensen tijd over hebben en iets leuk willen doen in een gezellig team neem contact op met de Voedselbank Uithoorn – De Kwakel.

Afhankelijk van donaties
Loek verteld als chauffeur dat een auto wel belangrijk is in het hele logistieke gebeuren. Zij hebben geen eigen auto en hebben een half jaar gratis gebruik mogen maken van de bestelbus van de lokale grote dierenwinkel Van Tol. Maar dat is ook voorbij en nu wordt er tegen betaling een bus gehuurd bij de firma Maas en/of bij de Voedselbank in Amstelveen, die een eigen bus hebben. Een eigen bus aanschaffen is financieel niet te doen. Kortom het is duidelijk dat het ook belangrijk is dat er genoeg financiële middelen beschikbaar blijven om het werk te kunnen blijven doen. Donaties zijn dan ook van harte welkom.

Op zoek naar een Taylor Swift
Voedselbank Amsterdam werd een aantal weken geleden door de popster Taylor Swift verrast met substantieel bedrag wat zij aan de Voedselbank schonk. Dus als er in de regio nog een Taylor Swift rondloopt die een donatie wil geven zijn we daar heel blij mee. Maar ook met mindere donaties zijn ze heel bij, zoals een inwoner die elke 2 weken met een tas komt met producten die hij heeft gekocht. Ook mooi is het om te horen dat mensen die een energietoeslag hebben gekregen en het niet echt nodig hadden hebben dit ook geschonken aan de Voedselbank. Als er nog mensen of zijn die een financiële bijdrage willen geven zijn die van harte welkom en wellicht zijn er nog wat commerciële partijen en/of  (lokale) ondernemers die een steentje willen bijdragen. Zij kunnen zich hiervoor wenden tot het bestuur van de Stichting.

Succes en nog vele jaren gewenst
Hoe dubbel het ook klinkt wens ik de Voedselbank succes en nog vele jaren toe om dit mooie werk te mogen doen. Waarom ik het dubbel vind klinken is dat het eigenlijk vind dat het zo in de wereld geregeld zou moeten zijn dat er geen voedselbanken nodig zouden moeten zijn. Maar ik denk dat dit een utopie is en we daarom heel blij moeten zijn met al die vrijwilligers die zich inzetten voor de medemens. Uithoorn en De Kwakel mag trots op jullie zijn!

Foto: aangeleverd