Regio – De herfst is in aantocht, dat is duidelijk. Bomen beginnen hun winteroverleving voor te bereiden, bruikbare stoffen worden nog aan de bladeren onttrokken om elders in de boom op te slaan en over een tijdje vallen die echt af. Maar er zijn ook bomen die al veel eerder in het seizoen afbraakverschijnselen laten zien. Paardenkastanjes beginnen er vaak in juni al mottig uit te zien. Bruine vlekken verraden plaatselijke afbraak. Ik heb er zelf eentje in mijn tuin staan en als bomenliefhebber kan ik zeggen, ik baal er van. Die paardenkastanjes die in het voorjaar zulke prachtige wit-roze rechtopstaande bloemenkaarsen hebben, zo vroeg al in verval. De boosdoener van dit mottig uiterlijk is de rups van een destructief motje. Voluit de Macedonische paardenkastanjemineermot. De mot zelf is een piepklein nachtvlindertje van nog geen halve centimeter lang. Vliegen doen ze nauwelijks, zich voortplanten des te meer. Vrouwtjes kruipen tegen de stam naar de bladeren, produceren daar sekslokstoffen waar de mannetjes op af komen. De producten van dat feestje brengen vervolgens als rups en vervolgens als pop hun leven in de bladeren van de paardenkastanjes door. De rupsen maken in rap tempo gangen in de bladeren door zich door het groene bladmoes te vreten. Wat daar dan overblijft is de kleurloze opperhuid, waardoor ter plekke sterfte optreedt: de bruine gangen.

Ik ben met kinderen wel eens op zoek gegaan naar deze rupsen. Verse gangetjes in aangetaste bladeren open pulken en daar komen ze dan tevoorschijn, de rupsjes en de poppen, ook een halve centimeter groot. Een aanrader voor een onderzoek kan ik u zeggen. Uit die poppen komen overigens de nieuwe generatie motjes tevoorschijn die elkaar weer opzoeken en vervolgens de bladeren van de kastanje verder infecteren. Uiteindelijk blijft er weinig meer over en krijg je aan het eind van de zomer van die herfstige bladeren te zien.

Oorspronkelijk komt het plaagdiertje uit Azië en is via de Balkanlanden en tussenliggende landen in 1998 voor het eerst in Nederland waargenomen. Het kan zich alleen op de paardenkastanje voortplanten, een specialist dus. Maar omdat de paardenkastanje veel als park- en stadsboom aangeplant is, kwam het motje in een gespreid bedje. Voor de kastanje is de herfst al lang begonnen.

Wim Bax
Natuurgidsenopleider IVN